Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Χατζηστεφάνου MD, PhD, aFACS, Γναθοπροσωπικός Χειρουργός, Διευθυντής Β’ Γναθοπροσωπικής Κλινικής, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.

Το προσωπικό νεύρο είναι υπεύθυνο για τη νεύρωση και τη λειτουργία των «μιμικών μυών» του προσώπου, των μυών δηλαδή με τους οποίους γίνονται οι διάφορες εκούσιες (κλείσιμο των ματιών, χαμόγελο, σήκωμα το φρυδιών, κ.α.) ή ακούσιες (εκφράσεις) κινήσεις του προσώπου.

Η πάρεση, η κατάργηση δηλαδή της λειτουργίας , του προσωπικού νεύρου οδηγεί σε ποικίλου βαθμού διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας των «μιμικών μυών» του προσώπου. 

Τις περισσότερες φορές η πάρεση αφορά στο μισό του πρόσωπο οδηγώντας χαρακτηριστικά σε:

• Αδυναμία ανύψωσης των φρυδιών και κατάργηση της φυσιολογικής ρυτίδωση του μετώπου (ρυτίδες έκφρασης)
• Αδυναμία σύγκλεισης των βλεφάρων και απώλεια του μυϊκού τόνου στο κάτω βλέφαρο, με αποτέλεσμα να καταργείται η φυσιολογική ενυδάτωση των ματιών από τα δάκρυα. Η κατάσταση αυτή ανά δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά μπορεί να οδηγήσει σε ξηρά κερατοεπιπεφυκίτιδα και μείωση της οπτικής οξύτητας του ματιού
• Πτώση της γωνίας του στόματος και διαφυγή υγρών από το στόμα (drooling).
• Εξαφάνιση της φυσιολογικής ρινοχειλικής αύλακας και ατροφία των μυών της παρειάς
• Κατάργηση των φυσιολογικών εκφράσεων από τη πάσχουσα πλευρά με χαρακτηριστική εικόνα «ανέκφραστου προσωπίου»

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΠΝΟΙΕΣ ΥΠΝΟΥ

ΑΙΤΙΑ

Στα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν αυτή την παράλυση ανήκουν, με σειρά συχνότητας εμφάνισης, ιδιοπαθείς καταστάσεις (παράλυση Bell), όγκοι της περιοχής (π.χ. όγκος παρωτίδας, ακουστικό νευρίνωμα), κάκωση του νεύρου μετά από ογκολογική εκτομή ή τραυματισμό της περιοχής και διάφοροι ιοί (π.χ. έρπης ζωστήρας).

Οι μύες που είναι υπεύθυνοι για την κίνηση του προσώπου (βλεφάρισμα, το χαμόγελο, το σήκωμα των φρυδιών.

Στην πάρεση του προσωπικού νεύρου παραλύουν οι μυς του προσώπου που είναι γνωστοί ως μιμικοί και είναι υπεύθυνοι για το και τη λήψη διαφόρων εκφράσεων. Η κατάσταση αυτή μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του ατόμου να μεταφέρει τα συναισθήματά του λόγω έκπτωσης της εκφραστικότητας του προσώπου.

Το προσωπικό νεύρο περνά μπροστά από το αυτί και στη συνέχεια διέρχεται μέσα από την παρωτίδα όπου και χωρίζεται σε 5 κύριους κλάδους, κάθε ένας από τους οποίους νευρώνει διαφορετικές μυϊκές ομάδες του προσώπου σε όλο το μήκος του. Έτσι προβλήματα στο προσωπικό νεύρο οδηγούν σε δυσλειτουργία των μιμικών μυών, η έκταση της οποίας εξαρτάται από τον αριθμό των κλάδων του νεύρου που παρουσιάζουν το πρόβλημα.

Η εικόνα που μπορεί να έχει κάποιος που πάσχει ποικίλει, αναλόγως της έκτασης της βλάβης του νεύρου. Συνηθέστερα οι ασθενείς εμφανίζουν ασυμμετρία του προσώπου λόγω της πτώσης του από την πλευρά που έχει το πρόβλημα και ατροφίας των μυών της περιοχής (εικόνα εγκεφαλικού). Την εικόνα συμπληρώνουν η δυσκολία στην ανύψωση των φρυδιών και η πτώση τους, η αδυναμία στο κλείσιμο των βλεφάρων, η πτώση της γωνίας του στόματος, η και η αδυναμία στο χαμόγελο και την ομιλία. Συνεπώς οι επιπτώσεις της πάρεσης μπορεί να κυμαίνονται από ήπιες, όπως αλλοίωση της εμφάνισης του προσώπου, ως πολύ βαριές όπως η απώλεια της όρασης και η απώλεια του ματιού σε προχωρημένα στάδια.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΑΡΕΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ

Εξαιτίας των παραπάνω η πλειοψηφία των ασθενών αναζητά θεραπεία. Η θεραπεία αποσκοπεί στην αποκατάσταση της λειτουργίας του νεύρου, όσον αφορά στη δυνατότητα σύγκλεισης των βλεφάρων και την αποφυγή διαφυγής υγρών από τη γωνία του στόματος και δευτερευόντως, επιδιώκεται και η κατά το δυνατό αποκατάσταση της συμμετρίας του προσώπου κατά την ηρεμία ή τις εκφράσεις.

Υπάρχει ποικιλία θεραπευτικών επιλογών, ελάχιστα παρεμβατικών αλλά και χειρουργικών. Απλές αισθητικές ασυμμετρίες συνήθως διορθώνονται με χαλάρωση των εκφράσεων της υγιούς πλευράς με Botox. Η αποκατάσταση, ωστόσο, βαρύτερων ασυμμετριών και σοβαρών λειτουργικών προβλημάτων γίνεται στο χειρουργείο. 

Σε περιπτώσεις όπου το νεύρο έχει κοπεί από κάποιο τραύμα της περιοχής η θεραπεία περιλαμβάνει την άμεση συρραφή των τμημάτων του (εντός 6 ωρών από τον τραυματισμό). Στις περιπτώσεις όμως που η βλάβη υπάρχει για περισσότερο καιρό απαιτείται μεγαλύτερη χειρουργική παρέμβαση. Μία από τις τεχνικές περιλαμβάνει τη μεταφορά τμήματος γειτονικού υγιούς νεύρου (συνήθως του υπογλώσσιου) και συρραφή του με τμήμα του προσωπικού ούτως ώστε να επανέλθει η συμμετρία και οι αυθόρμητες εκφράσεις. Τα αποτελέσματα γίνονται ορατά σε βάθος 6 μηνών. 

Εναλλακτικά, και για τη διόρθωση περισσότερων σημείων σε πρώτο χρόνο, επιλέγεται η στατική και δυναμική αποκατάσταση του νεύρου με μεταφορά μυών. Με αυτή την τεχνική, τμήματα γειτονικών υγιών μυών με διαφορετική νεύρωση (συνήθως κροταφίτης ή μασητήρας) μεταφέρονται στις περιοχές που παρουσιάζουν το πρόβλημα (π.χ. βλέφαρα, γωνία στόματος). Ο μεταφερόμενος μυς μαθαίνει να λειτουργεί διαφορετικά στη νέα του θέση επαναφέροντας τη χαμένη κινητικότητα της περιοχής αποκαθιστώντας το λειτουργικό και αισθητικό πρόβλημα που είχε προκύψει, ενώ ταυτόχρονα διατηρείται η φυσιολογική του λειτουργία στην προηγούμενη θέση. Όταν η επέμβαση γίνεται από ειδικά εκπαιδευμένο χειρουργό εμφανίζει μεγάλα ποσοστά επιτυχίας και οι ασθενείς αποκτούν και πάλι τη συμμετρία του προσώπου, ανακτούν τη φυσιολογική λειτουργικότητα και μπορούν να επιστρέψουν και πάλι στην καθημερινότητά τους.

Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από το μέγεθος της υπάρχουσας παράλυσης, το εύρος των επιπλοκών που έχουν ακολουθήσει αλλά και το χρονικό διάστημα που επιλέγει ο ασθενής να αναζητήσει θεραπεία. Απευθυνθείτε στο γιατρό σας σήμερα!